حس‌گرایی ثمود (قرآن)جمعیتی که در ناز و نعمت به سر می‌بردند و به تعبیر قرآن ملأ بودند (ظاهری چشم پر کن و درونی از نور حق تهی داشتند) چون دعوت این پیامبر بزرگ را مخالف هوسهای خود می‌دیدند، و مزاحم منافع نامشروع و استکبار و برتری جوئی بی دلیلشان مشاهده می‌کردند و به خاطر همین ناز و نعمتها از خدا دور افتاده بودند و سرای آخرت را انکار نمودند، به ستیزه بر خواستند، درست با همان منطقی که سرکشان قوم نوح داشتند. ۱ - اشراف کافر ظاهربیناشراف کافر ثمود، گروهی حس گرا و ظاهربین بودند: «ثم انشانا من بعدهم قرنـا ءاخرین• وقال الملا من قومه الذین کفروا وکذبوا بلقاء الاخرة واترفنـهم فی الحیوة الدنیا ما هـذا الا بشر مثلکم یاکل مما تاکلون منه ویشرب مما تشربون• ان هی الا حیاتنا الدنیا نموت ونحیا وما نحن بمبعوثین» سپس بعد از آنها جمعیت دیگری را به وجود آوردیم• ولی اشرافیان خود خواه قوم او که کافر شده بودند و لقای آخرت را تکذیب کرده بودند و ناز و نعمت در زندگی دنیا به آنها داده بودیم گفتند: این بشری است مثل شما! از آنچه شما می‌خورید می‌خورد و از آنچه می‌نوشید می‌نوشد! • غیر از این زندگی دنیا چیزی در کار نیست، پیوسته گروهی از ما می‌میرند و نسل دیگری جای آنها را می‌گیرید و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد. (منظور از «قرنا ءاخرین»، ثمود است. ) ۲ - اقوام کافر بعد از حضرت نوحاین آیات به بحث پیرامون اقوام دیگری که بعد از نوح علیه‌السّلام بر سر کار آمدند پرداخته و منطق آنها را که هماهنگ منطق کفار پیشین بوده، و همچنین سرنوشت دردناکشان را شرح می‌دهد، و بحثهائی را که در آیات گذشته ذکر شد تکمیل می‌کند. نخست می‌گوید: ما بعد از آنها جمعیت دیگری را به وجود آوردیم و قوم تازه‌ای به روی کار آمدند. ۲.۱ - معنای قرنقرن از ماده اقتران به معنی نزدیکی است، لذا به جمعیتی که در عصر واحد زندگی می‌کنند قرن گفته می‌شود، و گاه به زمان آنها نیز قرن می‌گویند، اندازه گیری مدت قرن به سی سال یا صد سال صرفا جنبه قراردادی دارد و تابع سنتهای اقوام مختلف می‌باشد. ۳ - نیاز بشر به رهبر الهیاز آنجا که بشر نمی‌تواند بدون یک رهبر الهی باشد خداوند پیامبر بزرگی را برای نشر دعوت توحید و آئین حق و عدالت به سوی آنها فرستاد چنانکه آیه بعد می‌گوید: ما در میان آنها رسولی از خودشان فرستادیم که پروردگار یکتا را بپرستید و جز او معبودی برای شما نیست. ۴ - ندای توحیداین همان چیزی بود که نخستین پایه دعوت همه پیامبران را تشکیل می‌داد این ندای توحید بود که زیر بنای همه اصلاحات فردی و اجتماعی است. سپس این رسول الهی برای تأکید بیشتر به آنها می‌گفت : آیا در برابر این دعوت صریح باز هم از شرک و بت پرستی پرهیز نمی‌کنید. ۵ - قوم ثموددر اینکه این قوم کدامیک از اقوام بودند؟ و پیامبرشان چه نام داشت؟ مفسران با بررسی آیات مشابه آن در قرآن دو احتمال داده‌اند: نخست اینکه منظور قوم ثمود است که در سرزمینی در شمال حجاز زندگی می‌کردند و پیامبر بزرگ الهی صالح برای هدایت آنها مبعوث شد، آنها کفر ورزیدند و راه طغیان پیش گرفتند، سرانجام به وسیله صیحه آسمانی (صاعقه‌ای مرگبار) از میان رفتند. ۶ - انکار توحید و نبوت و معادقرآن در آیه بعد می‌گوید: آن جمعیت اشرافی خودخواه که خداوند یگانه را انکار کردند و لقای آخرت و رستاخیز را تکذیب نمودند و ما آنها را نعمت فراوانی در این زندگی دنیا بخشیده بودیم گفتند: این فقط انسانی است مثل شما، از آنچه شما می‌خورید می‌خورد، و از آنچه می‌نوشید می‌نوشد. آری جمعیتی که در ناز و نعمت به سر می‌بردند و به تعبیر قرآن ملأ بودند (ظاهری چشم پر کن و درونی از نور حق تهی داشتند) چون دعوت این پیامبر بزرگ را مخالف هوسهای خود می‌دیدند، و مزاحم منافع نامشروع و استکبار و برتری جوئی بی دلیلشان مشاهده می‌کردند و به خاطر همین ناز و نعمتها از خدا دور افتاده بودند و سرای آخرت را انکار نمودند، به ستیزه بر خواستند، درست با همان منطقی که سرکشان قوم نوح داشتند. آنان انسان بودن این رهبران الهی و خوردن و نوشیدن آنها را همانند سایر مردم دلیلی بر نفی رسالتشان گرفتند، در حالی که این خود تأییدی بر رسالت این بزرگ مردان بود که آنها از میان توده‌های مردم برمی خاستند که دردها و نیازها یشان را بخوبی درک کنند. ۷ - پانویس۸ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حس‌گرایی ثمود». |